متیلن کلراید به‌عنوان یک حلال قوی، در برخی موارد ممکن است به دلیل خطرات سلامتی و آسیب به محیط‌زیست استفاده نشود. به‌منظور جایگزینی این ترکیب، می‌توان از حلال‌های دیگری بهره برد. همچنین، در برخی موارد می‌توان از حلال آب و صابون نیز برای جایگزینی متیلن کلراید استفاده کرد. البته باید به یادداشت که هر حلالی ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارد و برای جایگزینی متیلن کلراید، انتخاب حلال مناسب باید با توجه ‌به شرایط و نیازهای خاص صورت گیرد. اما پیش از بررسی بهترین جایگزین برای متیلن کلراید، ابتدا به معرفی مختصر این ماده می‌پردازیم. در مقاله متیلن کلراید چیست و چه کاربردی دارد؟ به بررسی کامل این ماده پرداخته‌ایم.

متیلن کلراید چیست؟

متیلن کلراید، یک ترکیب شیمیایی مایع و بی‌رنگ با فرمول CH2Cl2 و وزن مولکولی ۸۴.۹۳ گرم بر مول است که به طور گسترده در صنایع مختلف به کار می‌رود. کاربردهای این ماده متنوع و گسترده بوده و به شرح زیر است:

  1. در صنعت رنگ، رزین و چسب به عنوان حلال در فرآیند پاکسازی و حذف رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  2. به عنوان ماده‌ای شوینده در کارخانه‌های تولید کفش به کار می‌رود.
  3. در ساخت اسباب‌بازی و وسایل ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  4. در فرآیند تولید ادویه‌جات نیز به کار می‌رود.

با اینکه دی‌کلرومتیلن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد در صنعت کفش و صنعت رنگ و رزین محسوب می‌شود، اما نمی‌توان از خطرات مرتبط با سرطان‌زایی و سمی بودن این ماده غافل شد. به همین دلیل به دنبال جایگزین‌های بهتری برای این ماده هستیم.

 

متیلن کلراید چیست؟

 

بهترین جایگزین متیلن کلراید

در سال 2014، آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA) ممنوعیت استفاده از برخی مایع‌های حاوی متیلن کلراید را اعلام کرد. این ممنوعیت در سال 2015 با پیشنهاد ممنوعیت استفاده از متیلن کلراید در محصولات پاک کننده رنگ و پوشش‌ها گسترش یافت.

EPA همچنین استفاده از متیل‌پیرولیدون (NMP) به‌عنوان جایگزین متیلن کلراید را رد کرد. NMP یک حلال صنعتی دیگر است که دارای خطرات مشابهی برای سلامتی است. در سال 2017، EPA ممنوعیت استفاده از NMP را به حالت تعلیق درآورد. با این ‌حال، این آژانس هنوز در حال بررسی ایمنی این ماده شیمیایی است.

در حال حاضر، مصرف‌کنندگان در ایالات متحده می‌توانند پاک‌کننده‌های رنگی را پیدا کنند که حاوی یکی از موارد زیر هستند:

  • مخلوطی از NMP و بنزیل الکل
  • استرهای NMP
  • دی‌بیسیک‌ها مانند دی‌متیل آدیپات یا دی‌متیل گلوتارات

متیلن کلراید به طور معمول حاوی مخلوطی از دی‌بیسیک‌ها است و ممکن است شامل بنزیل الکل نیز باشد. مخلوط دی‌بیسیک‌ها، چه با وجود NMP چه بدون NMP، می‌توانند چندین لایه رنگ را از بین ببرند. بااین‌حال، این میزان حذف رنگ به‌اندازه محصول مبتنی بر متیلن کلراید نیست.

در صنعت کفش، متیلن کلراید به طور گسترده‌ای برای جلوگیری از چسبندگی قالب با پلیمر استفاده می‌شود. با این ‌حال، این ماده شیمیایی می‌تواند باعث سرطان و مشکلات زیست‌محیطی شود. نوسانات قیمت نیز عامل دیگری است که تولیدکنندگان کفش را به دنبال جایگزینی برای متیلن کلراید می‌کشاند.

حلال‌های سبز یا جایگزین‌های متیلن کلراید، هم در شستشو و هم در قالب‌گیری در صنعت کفش استفاده می‌شوند. این حلال‌ها معمولاً سمیت کمتری نسبت به متیلن کلراید دارند و کارایی بهتری نیز ارائه می‌دهند.

پرکلرواتیلن یک حلال صنعتی دیگر است که می‌تواند به‌عنوان جایگزین متیلن کلراید استفاده شود. این ماده شیمیایی نیز جزء دسته حلال‌های کلریدی است و دارای خطرات مشابهی برای سلامتی است.

 

 

آیا پرکلرواتیلن، جایگزینی مناسب برای متیلن کلراید است؟

پرکلرواتیلن و متیلن کلراید هر دو از حلال‌های کلریدی هستند که در صنایع مختلف کاربرد دارند. اما آیا پرکلرواتیلن می‌تواند جایگزین مناسبی برای متیلن کلراید باشد؟

پاسخ کوتاه به این سوال بله است. پرکلرواتیلن می‌تواند جایگزین مناسبی برای متیلن کلراید باشد. هر دو ماده دارای ساختار مولکولی مشابهی هستند و خواص فیزیکی و شیمیایی مشابهی دارند. به همین دلیل می‌توان از پرکلرواتیلن در مواردی که از متیلن کلراید استفاده می‌شود، استفاده کرد.

اما نکته‌ای که باید در نظر گرفته شود، این است که تعداد یون‌های کلر در پرکلرواتیلن بیشتر از متیلن کلراید است؛ بنابراین، باید در غلظت‌های کمتری استفاده شود تا خطرات آن کاهش یابد. در مجموع، پرکلرواتیلن می‌تواند جایگزین مناسبی برای متیلن کلراید باشد. اما لازم است که در استفاده از آن احتیاط شود و در غلظت‌های کم استفاده شود.

مزیت استفاده از پروکلرواتیلن

متیلن کلراید و پرکلرواتیلن دو حلال صنعتی هستند که کاربردهای زیادی دارند. اما از نظر زیست‌محیطی، پرکلرواتیلن گزینه‌ای ایمن‌تر است. سرعت تبخیر متیلن کلراید بسیار بالاتر از پرکلرواتیلن است. این یعنی اینکه متیلن کلراید سریع‌تر از پرکلرواتیلن در هوا منتشر می‌شود.

 

 

پرکلرواتیلن همچنین مولکول سنگین‌تری نسبت به متیلن کلراید است. این بدان معناست که پرکلرواتیلن کمتر در هوا پراکنده می‌شود و بیشتر به زمین می‌رسد. این عوامل باعث می‌شود که پرکلرواتیلن خطر کمتری برای محیط‌زیست داشته باشد. با رعایت اصول ایمنی، استفاده از پرکلرواتیلن می‌تواند به کاهش آلودگی آب‌وهوا کمک کند.

سایر جایگزین‌های متیلن کلراید

به جای استفاده از متیلن کلراید، می‌توان از اتانول، ایزوپروپانول، استات اتیل و استات بوتیل به عنوان حلال جایگزین استفاده کرد. همچنین، در برخی موارد می‌توان از حلال آب و صابون نیز برای جایگزینی متیلن کلراید استفاده نمود.

سخن پایانی

با وجود خطراتی که متیلن کلراید برای سلامتی و آب‌وهوا دارد؛ در این مقاله به بررسی بهترین جایگزین‌های موجود برای این ماده سمی پرداختیم.  برای تهیه  انواع مواد شیمیایی صنعتی از شیمی متریال، با شماره 09123532453 تماس حاصل فرمایید.